Arheolozi Muzeja Krajine i Arheološkog instituta iz Beograda nastavili su i ovog leta istraživanja rezidencijalno memorijalnog kompleksa “Vrelo” Šarkamen, tridesetak kilometara od Negotina. Ovoga puta, radovi su bili fokusirani na istraživanju južne kule zapadne kapije.
Umesto da razotkrije svoje tajne, kasnoantički lokalitet “Vrelo” Šarkamen, čini se, iz godine u godinu nudi sve veću misteriju. Istražujući ovog leta prostor između dve kule zapadne kapije arheolozi su otkrili da se neuobičajeno širok bedem prostire sve do južne kule.
“Znali smo na prostoru kapije da je bedem udvojen i da je širine oko pet i po metara, međutim, nismo znali da je ta širina bedema sve do južne kule zapadne kapije. Izuzetno monumentalan, širok bedem za koje sad nemamo neko funkcionalno objašnjenje zašto bi bedem između te dve kule i prostor zapadne kapije bio te monumentalne širine. Takvi bedemi su u arhitekturi Rimskog carstva veoma retki, oni su rezervisani samo za prestonice, tipa bedema Aurelijanovog u Rimu, zatim odbrambeni bedemi Konstantinopolja, mislim i bedem u Nikomediji, Dioklecijanovoj prestonici, a ovo je ipak jedno manje utvrđenje, dimenzija 100 puta 100 metara. Čak i da je ono branilo carsku rezidenciju takva širina bedema je prosto neshvatljiva”, kaže dr Sofija Petković, viši naučni saradnik Arheološkog instituta u Beogradu, rukovodilac radova na “Vrelu”.
Veruje se da je na tom delu bedema koji je, sudeći po analogiji sa gamzigradskim zdanjem čiji su bedemi u visinu bolje očuvani, postojala galerija sa nišama sa skulpturama vezanih za careve tetrarhije i božanstvima.
“Najčešće su te galerije malo konkavne prema ulazu u utvrđenje. Moguće je da bi se napravila ta jedna scenografija ulaza da je tu bedem morao da bude širi da bi te galerije imale tu zakrivljenost i uopšte da bi mogle da postignu određenu visinu kakvu je graditelj zamislio”, dodaje dr Petković.
Carska palata na “Vrelu” poznata po jedinstvenom nalazu seta zlatnog nakita carice-majke Maksimina Daje, pronađenog 1996. i dalje mami svojom tajanstvenošću. Osim retkih fragmenata keramike, delova porfirne skulpture, građevinama koje se polako otkrivaju, iznenađuje i odsustvom svakog traga da je na ovom utvrđenju neko nešto nekada radio.
“Očigledno je da čitavo ovo utvrđenje, kvadratnog oblika sa 10 kula sa unutrašnje strane uz južne, severne, zapadne, istočne zidove ima prostorije u nizu. Naša je ideja da sve te prostorije otkrijemo postupno, radili smo sada na zapadnom sektoru na prostorijama u zaleđu severne kule zapadne kapije i da to definišemo da kad krene konzervacija zapadne kapije polako se konzerviraju kule, kapija, bedem i ove prostorije sa unutrašnje strane. Naša ideja i cilj je da u narednih nekoliko godina čitavu južnu polovinu ovog utvrđenja od zapadne kapije, ka jugozapadnoj kuli, preko celog južnog bedema ka istočnoj strani do istočne kapije u potpunosti konzerviramo i prezentujemo javnosti”, kaže Gordan Janjić, arheolog i viši muzejski savetnik Muzeja Krajine, koordinator projekta.
Do arheološkog nalazišta koje je svetu 1996. dalo jedinstven nalaz, nakit carice majke, i dalje nema asfaltiranog puta. Ekipa arheologa, međutim, nastoji da svojim radom opravda očekivanja Ministarstva kulture, lokalne samouprave u Negotinu i obe institucije, Muzeja Krajine i Arheološkog instituta, te ovaj lokalitet stavi na mapu stalne arheološke turističke ponude Srbije, gde mu je odavno i mesto.
“Radi se na 30 kilometara od grada, na pet kilometara od prvog naseljenog mesta, u jednoj rečnoj dolini u kojoj uslovi nisu najadekvatniji za ostanak petnaestak radnika i četiri člana stručne ekipe, ali evo mi se borimo sedmu godinu za redom, kao i pre toga 15 godina sa verom i nadom da će ova naša arheološka istraživanja doprineti razjašnjavanju svih činjenica vezanih za rimskog imperatora Maksimina Daju koji je vladao od 305. do 313. godine i ne samo razjašnjavanja u smislu arheološko-istorijskih činjenica, već i u smislu konzervacije i prezentacije ovog lokaliteta da bi on mogao što je pre moguće da postane predmet interesovanja turista i posetilaca”, dodaje Gordan Janjić.
Inače, arheolozima na “Vrelu” tokom ove kampanje pomagali su i članovi Omladinske zadruge, ali i Uprava za izvršenje krivičnih sankcija, Okružni zatvor u Negotinu.
