U promotivnoj sali dečjeg odeljenja Narodne biblioteke “Dositej Novaković”, Istorijski arhiv u Negotinu u okviru Majskih svečanosti promovisao je knjigu dr Radojice Lazića “Službe bezbednosti Jugoslavije – Od Brionskog plenuma do raspada države”.
Više od tri godine je dr Radojica Lazić, profesor na Akademiji za diplomatiju i bezbednost u Beogradu, istraživao tajne službi bezbednosti, koristio obimnu građu, stručnu literaturu i dokumente sa kojih je, nakon određenog broja godina, skinuta oznaka službene tajne. Rezultat toga je prvia knjiga “Službe bezbednosti Jugoslavije – Od Brionskog plenuma do raspada države”.
„Knjiga prva obuhvata period od Brionskog plenuma do negde 1987. godine iz prostog razloga napravljena je vododelnica zato što je bilo potrebno sačekati da prođe vremenski period da bi ta građa bila dostupna za istraživača. Predviđen rok je 30 godina od njenog nastanka. Takva praksa je sasvim razumljiva, jer se, najvećim delom, odnosila na materijale čija je sadržina označena najvišim stepenima tajnosti. Nestankom dotadašnje SFRJ sa 27. aprilom 1992. je sad faktički i ta građa dostupna javnosti“, kaže dr Radojica Lazić.
O ovom delu koje će, očekuje profesor Lazić svoj nastavak dobiti naredne godine, pored autora govorili su u promotivnoj sali dečjeg odeljenja Narodne biblioteke “Dositej Novaković” Jelena Bižinova, saradnik na Akademiji za diplomatiju i bezbednost, Željko Marković, arhivski savetnik i direktor Arhiva u Užicu i Nenad Vojinović, arhivski savetnik i direktor Istorijskog arhiva u Negotinu.
„Ono što je ekskluzivno u ovoj knjizi odnosi se na problem koji je tadašnja velika i moćna SFRJ imala sa određenim neprijateljem van te države, pre svega neprijateljski nastrojenom emigracijom iz redova Hrvatskog revolucionarnog bratstva i drugih pokreta koji su na neki način ubacivali terorističke grupe u državu i pravili joj ozbiljne probleme“, dodaje profesor Lazić.
Ova knjiga, čulo se sinoć na promociji, predstavlja uspelu rekonstrukciju nastanka i rada određenih tela i organa, pre svih, Saveznog saveta za zaštitu ustavnog poretka. Analizom brojnih dostupnih dokumenata kroz pet njenih mandata profesor Lazić beleži aktivnosti ovog tela čiji je zadatak bio da čuva ustavni poredak. Tako u knjizi čitamo o ustaškim terorističkim grupama i njihovim aktivnostima sedamdesetih, albanskom nacionalizmu, o odnosima SAD i SFRJ, Milovanu Đilasu, otmici JAT-ovog aviona, o stanju bezbednosti na Kosovu, o predlozima za smirivanje situacije u srpskoj pokrajini, ali i o odnosu prema Titovoj udovici Jovanki Broz.
“Da nije takvih ljudi kao što je profesor Lazić ti dokumenti bi, da kažem, još uvek bili pod nekom vrstom embarga. Mi smo arhiv otvorenog tipa. Postoje opštinski i međuopštinski arhivi koji su otvorenog tipa u koje može da se uđe i čija je građa dostupna krajnjim korisnicima, a postoje arhivi koji su zatvorenog tipa, ministarstva, Vlade, policije, vojske i službi u okviru tih arhiva. Postoje i određena dokumenta koje se drže pod embargom, a najmanji broj godina dokle važi ona oznaka “strogo pov.” je 30 godina. Vrednost ove knjige je što je ona rađena isključivo na bazi arhivske građe, to su značajna dokumenta jednog perioda naše istorije”, kaže Nenad Vojinović.
Istorijski arhiv je ovaj program priredio u okviru Majskih svečanosti u okviru kojih će 17. maja u saradnji sa Domom kulture u njihovoj galeriji otvoriti izložbu “Crkve brvnare u Negotinskoj krajini”, a 23. maja u sali Negotinske gimnazije promovisati knjigu Kladovljanina Ranka Jakovljevića „Pravo kao istorija“.
