Na arheološkom lokalitetu Ćetaće u negotinskom selu Radujevac, nadomak ušća Timoka u Dunav, čija se najranija faza izgradnje vezuje za kraj prvog veka, započela je druga sezona arheoloških iskopavanja.
Arheolozi predvođeni dr Vladimirom Petrovićem, naučnim saradnikom na Balkanološkom institutu i Gordanom Janjićem, muzejskim savetnikom Muzeja Krajine, drugu sezonu zaredom, ponovo su na lokalitetu Ćetaće.
Ovih dana arheološka ekipa, zajedno sa radnicima, intenzivno radi na delu građevine za koju se smatra da je štitila pravac prodora neprijateljskih vojnih jedinica dolinom Timoka prema bogatim i čuvenim centralnobalkanskim gradovima Rimskog carstva. Na terenu su i Aleksandar Tasić, arheolog iz Svrljiga, kao i studenti arheologije Ivan Ilić i Dušan Obradović.
„Ova godina je dala odlične rezultate. Naslućuje se nastavak zidova i dogradnja, možda čak i u više faza. Nalazi koji su se tu pojavili prošle godine sada su definisani kao nalazi keramike iz četvrtog veka nove ere što nam daje nadu na ono što smo u samom startu bili ubeđeni da imamo objekat koji se tiče rimske utvrđene granice na obali Dunava što će zajedno sa lokalitetima koje Muzej Krajine radi, “Mora Vagej” u Mihajlovcu, “Egeta” u Brzoj Palanci, “Glamija” u Rtkovu dati pravu sliku rimske utvrđene granice sa onim lokalitetima i onim objektima koje je moguće konzervirati i prikazati svetskoj javnosti i prezentovati na pravi način”, kaže Gordan Janjić, arheolog i muzejski savetnik Muzeja Krajine.
Da je ovaj lokalitet, pritom i na strateški važnom mestu, od značaja za srpsku i svetsku arheologiju govore i dosadašnji nalazi. Arheolozi su prošle godine godine pronašli komad opeke sa natpisom “koh” od reči kohorta koja je označavala rimsku vojnu jedinicu koja je brojala između 500 i 1.000 vojnika. To upućuje na činjenicu da je ovde branjen ulaz u timočku dolinu, ali i da je u miru na ovom mestu bila i carina.
“Ovde je bila neka vojna jedinica i to nije sasvim slučajno. Njena uloga je bila u odbrani ulaza u timočku dolinu, ali sigurno je i u mirnodopskim vremenima bila u vezi sa carinskom stanicom koja se na ovom mestu nalazila, gde je bilo pogodno prosto ubirati carinu na prelazu između jedne i druge obale Timoka. Ovaj lokalitet treba dovesti u vezu sa Dortikumom koji se nalazi blizu sela Vrav u Bugarskoj i te dve građevine su sa jedne i druge obale Timoka kontrolisale taj rečni pravac prema unutrašnjosti Balkana koji ne treba potceniti i koji je najvažniji i najkraći put prema centralnom Balkanu, prema Naisu i dalje prema Egejskom i Jadranskom moru u odnosu na Moravsku dolinu koja je po mom mišljenju precenjena kao komunikacioni pravac”, kaže dr Vladimir Petrović.
Na ovom lokalitetu polako iz zemlje izranja masivan zid koji je cirkularne osnove i putanje. Arheolozi smatraju da je u pitanju jedan segment obrambene kule utvrđenja koja je, pak, u vezi sa takođe masivnim bedemom, građenim po svim dobrim standardima rimske vojne arhitekture.
“Među keramikom koju smo pronašli ovde, pronašli smo i jedan vrlo dobro sačuvan obod amfore, što nam govori da je ovde bilo i neke trgovine i neke potrebe za namirnicama, koje nisu korišćene u svakodnevnoj upotrebi, možda su bile vezane za sofisticirane potrebe vojnika koji su ovde u rano vreme rimske konsolidacije granice došli. O nameni lokaliteta Ćetaće u rimsko doba možemo govoriti na različite načine, pitanje je slojevito, nije vezano za vojsku, već i za carinu, trgovinu, ali i za obližnji Akves u Prahovu, veliki trgovački centar i luku, tako da polako dobijamo jednu širu sliku i sagledavamo situaciju potpuno drugim očima nego što je to bio slučaj do sada”, ističe dr Petrović.
Sam lokalitet se nalazi 800 metara uzvodno od ušća Timoka u Dunav, na levoj obali Dupljanske, Jaseničke reke, u neposrednoj blizini Kosnog grla. Međutim, do njega se ne stiže lako. U zavisnosti od visine vode do lokaliteta možete preko dasaka ili u gumenim čizmama kroz vodu, pa naviše ivicom kanala.
“Svi naši napori nemaju nikakvog smisla ukoliko ovde ne može nikako da dođe. Nama će naprosto ovog leta i kasnije dolaziti delegacije a mi nemamo prosto adekvatan pristup lokalitetu. Potrebno je premostiti kanal Dupljanske, Semetaške reke sa jednim kratkim mostom koji bi omogućio normalan pristup lokalitetu i ljudima koji nisu arheolozi i koji nisi vični, da kažem akrobacijama. Nama je to postala navika, mi tako živimo i funkcionišemo, ali ako hoćemo da popularišemo lokalitet na tlu negotinske opštine moramo da vodimo računa da ga učinimo pristupačnim”, zaključuje dr Petrović.
Lokalitet Ćetaće, slažu se arheolozi, bio je svih ovih decenija potpuno zanemaren. Feliks Kanic je o njemu ostavio podatke zabeleživši ga pravougaono utvrđenje koje je štitilo put i pristup mostu preko reke Timok, a manja iskopavanja u periodu 1958-1960. ostavila su tek oskudna obrazloženja da je to objekat vojnog karaktera, četvorougaone osnove, sa zaobljenim bedemima na uglovima.
“Tek na osnovu rekognosciranja koje je obavio Muzej Krajine u Negotinu shvatili smo da je ovo mesto važno. Ono se nalazi na granici koja je i danas takva između Srbije i Bugarske, a u rimsko doba je bio prelaz preko reke Timok i strateški je važno mesto jer je čuvalo ulaz u dolinu Timoka i prodor varvara prema unutrašnjosti Balkana. S tim u vezi je ovaj lokalitet morao imati posebnu važnost. Ove godine smo konstatovatovali da ovde imamo nekoliko faza. Prva i najranija upućuje na zidani rimski fortifikacioni objekat sa masivnim bedemom i masivnom polukružnom kulom kako nama sad to izgleda. Druga je vezana za period ranog hrišćanstva ili vizantijske obnove kada ovde niču i neki sakralni objekti. Nama se čini da smo ove godine pronašli nešto što bi moglo ličiti na jednu hrićansku bogomolju u samom utvrđenju koje je nastalo mnogo ranije”, dodaje Petrović.
Ovaj lokalitet je već uvršćen u preliminarnu listu Uneska kao jedan od retkih očuvanih rimskih lokaliteta na dunavskom limesu. On je treći u opštini Negotin, a peti na teritoriji koju pokriva Muzej Krajine koji se odnosi na granicu Rimskog carstva, njenu odbranu, ekonomsku organizovanost, pa čak i rudarske aktivnosti u široj oblasti.
“Svakako najzanimljiviju činjenicu predstavljaju bedemi izgrađeni od šuta i zemlje, što može ukazati na veoma rani karakter ovog utvrđenja izgrađenog na izrazito strateškoj poziciji rimskog limesa. Smatramo da lokalitet Ćetaće ima izuzetno veliki potencijal za buduća arheološka istraživanja rimske dunavske granice. Planirano je istraživanje više manjih sondi ili rovova kako bi se precizno definisale dimenzije utvrđenja i razjasnila horizontalna i vertikalna stratigrafija. Sondažnim iskopavanjem arheološkog lokaliteta Ćetaće postiglo bi se utvrđivanje starosti i veličine ovog rimskog utvrđenja i naselja”, dodaje Gordan Janjić.
Projekat za koji je sredstva obezbedilo Ministarstvo kulture i informisanja, uz učešće Muzeja Krajine u Negotinu, sprovode Balkanološki institut Srpske akademije nauka i umetnosti i negotinski muzej.
Ovaj medijski sadržaj sufinansiran je od strane Opštine Negotin. Stavovi izraženi u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
